Yapılandırma kanunlarına genel olarak baktığımızda MASAK idari para cezaları için, vergisel ve diğer yapılandırmalara göre etkili bir düzenleme yapılmadığı görülmektedir. Yapılandırma kanunlarına genel olarak baktığımızda, daha önce çıkan yapılandırma kanunlarında çıkan düzenlemelerin benzeri uygulamaları getirdikleri görülmektedir. MASAK İdari para cezaları, geçmiş yapılandırma/af düzenlemelerindeki uygulamalar ve etkili düzenleme önerileri yazıda ele alınmaktadır.
MASAK, Aklama, terörizmin finansmanı, kitle imha silahlarının yayılmasının finansmanının önlenmesi, malvarlıkların dondurulması gibi düzenlemeler kapsamında temel birimdir. Önleyici tedbirler kapsamında da, belirlenmiş sektöre ve iş ve meslek grupları da yükümlü olarak tanımlanarak, uymaları gereken yükümlülükler belirlenmiş durumdadır. Yükümlüler ve yükümlülükleri 5549 Sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun ve ikincil düzenlemelerde belirlenmiştir. Özellikle global düzenlemelere uyum kapsamında son dönemde, idari para cezalarında yüksek tutar ve limitler belirlenmiş durumdadır.
MASAK Düzenlemeler Kapsamında Hangi Cezalar Kesilir?
5549 Sayılı Kanunun 13. Maddesinde Yükümlülük İhlalinde İdari Para Cezaları Düzenlemiştir. Kanunu 14. Maddesinde de Yükümlülük İhlalinde Adli Cezalar Düzenlenmiştir.
Yükümlük İhlalinde Cezalara ilişkin yazı için Tıklayınız
Adli Cezalar Genelde Kapsama Dahil edilmemiştir
Şüpheli İşlem Bildirimi ifşa, bilgi belge verme ve muhafaza ibraz yükümlülüklerinde, kendi adına ve fakat başkası hesabına işlem yapıldığının beyan edilmemesinde hapis ve adli para cezası söz konusu olabilmektedir.
Geçmiş yapılandırma/af kanunlarına baktığımızda, adi para cezalarını kapsama dahil edilmemiştir. Güncel düzenlemelerde de bu adli para cezalarının kapsama dahil edileceği düşünülmemektedir.
Ancak, son dönemde kendi adına ve fakat başkası hesabına işlem yapanlarda, konuya ilişkin farkındalık yeni oluştuğu düşünülürse, belki bu yönüyle kapsama alınıp alınmaması değerlendirilebilir.
İdari Para Cezaları İçin Bu Güne Kadar Etkili Düzenleme Olmamıştır
5549 Sayılı Kanun 13. Maddesinde Yükümlülük İhlalinde İdari Para Cezalarına baktığımızda; özellikle kimlik tespitini içeren müşteri tanı ihlali ve şüpheli işlem bildirimi yükümlülüğü ihlalinde İdari para cezaları daha yaygın cezalardır.
Kimlik tespiti ihlalinde 2023 yılında her bir ihlalde idari para cezası tutarı 91.080 TL, şüpheli işlem bildirimi yükümlülüğü ihlalinde ise bu tutar 151.080 TLdir.
Yükümlünün banka, finansman şirketi, faktöring şirketi, ikrazatçı, finansal kiralama şirketi, sigorta ve reasürans şirketi, emeklilik şirketi, sermaye piyasası kurumu, yetkili müessese, ödeme ve elektronik para kuruluşu olması durumunda söz konusu cezalar, işlem tutarının %5 inden az olmamak üzere 2 kat olarak;
Kimlik tespiti ihlalinde 2023 yılında her bir ihlalde 182.170 TL, şüpheli işlem bildirimi yükümlülüğü ihlalinde ise 303.630 TLdir.
İdari Para Ceza Tutarları detay yazı için Tıklayınız
İdari Para Cezaları Hangi Kanuna Göre Kesilir?
Yükümlülük ihlalinde İdari Para Cezalarına ilişkin İdari Yaptırım Kararları, 5326 Sayılı Kabahatler Kanuna dayalı olarak, MASAK tarafından alınır.
İdarî yaptırım kararına karşı, kararın tebliği veya tefhimi tarihinden itibaren en geç onbeş gün içinde, sulh ceza mahkemesine başvurulabilir. Bu süre içinde başvurunun yapılmamış olması halinde idarî yaptırım kararı kesinleşir.
Önceki Yapılandırma/Af Kanunlarında MASAK İdari Para Cezaları Nasıl Düzenlenmiştir.
Yapılandırma Kanunları genelge benzer düzenlemeler içerdiğini söylemek pek yanlış bir ifade değildir. Bu bağlamda 7256 Sayılı en son yapılandırma Kanunundaki düzenlemeye göre;
7326 Sayılı Kanun; 1/1-b maddesine göre; 30/4/2021 tarihinden (bu tarih dâhil) önce Kabahatler Kanunu Kapsamında verilen MASAK idari para cezaları kapsama dahildir.
7326 Sayılı Kanun; 2/1-c maddesine göre de; “Vadesi geldiği hâlde ödenmemiş ya da ödeme süresi henüz geçmemiş bulunan ve bu Kanunun 1 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında olan idari para cezalarının tamamı ile bunlara bağlı faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer’i amme alacakları yerine bu Kanunun yayımı tarihine kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranlar esas alınarak hesaplanacak tutarın; ödenmemiş alacağın sadece fer’i alacaktan ibaret olması hâlinde fer’i alacak yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın, bu Kanunda belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla cezaya bağlı fer’ilerin tamamının,” tahsilinden vazgeçilir.
7326 Sayılı Kanun için TIKLAYINIZ
Söz konusu Düzenleme Esasta Herhangi bir Af/yapılandırma Getirmemektedir. Şöyle ki;
7256 Sayılı Kanunda, MASAK Düzenlemelere göre idari para cezasının aslının ödenmesi gerekmektedir. Fer’i kısmına, faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi kısma kolaylık sağlaya yönelik düzenleme getirilmiştir.
Oysa, Kabahatler Kanunu Kapsamında Kesilen İdari Para Cezalarına Gecikme Zammı/Gecikme Faiz uygulanmamaktadır. Bu durumda, esasen uygulanmaması gereken bir gecikme zammı/faizine bir düzenleme yapılmış olmaktadır. Dolayısıyla bir af getirilmiş olmamaktadır.
Kabahatler Kanunu 17/4 Maddesine göre, %25 İndirim
İdari para cezasının ödeme süresi içinde ödenmesi halinde, cezadan %25 oranında indirim yapılır. Söz konusu indirim Kabahatler Kanunun 17/4 maddesinde yer alan, herhangi bir yapılandırma kanununa bağlı bir düzenleme değildir.
Özetle, MASAK Düzenlemeler kapsamında yükümlülük ihlali durumunda, Kabahatler Kanuna göre idari para cezası kesilir. 1 aylık ödeme süresinde ödenme durumunda, Kabahatler Kanunundan kaynaklanan %25 indirim uygulanır. Kabahatler Kanununa tabi kesilen idari para cezalarına vergi usul kanununa dayalı olarak gecikme zammı, faizi uygulanamaz.
Yapılandırma Kanunlarında da, MASAK idari para cezaları için aslının tamamen ödenmesi aranmakta, uygulanamayacak olan fer’i leri için kolaylık sağlanmakta yani esasen bir af/yapılandırma yapılmamış olmaktadır.
Öneri…
Öneri1: Kabahatler Kanununda zaten %25 erken ödeme indirimi olduğundan, MASAK idari para cezalarının %50 sinin ödenmesi halinde kalanın tahsilinden vazgeçilmesi düzenlenebilir.
Sonrada Tebliğ Edilecek İdari Para Cezaları
Yapılandırma Kanunlarında genel olarak belli tarihten önce verilen idari para cezaları kapsama dahi olmaktadır.
Bu durumda örneğin, 31.12.2022 tarihi itibariyle verilen idari para cezaları kapsama dahil olması durumunda, eğer inceleme ve tutanak sürecinde olan ve kesilmesi muhtemel olan, daha sonraki dönemlerde tebliğ edilecek idari para cezaları kapsama dahil olmayabilecektir.
Bilindiği üzere, MASAK tarafından yükümlülük denetimleri ve yükümlülük ihlal incelemeleri yapılmaktadır. Bu kapsamda henüz devam eden inceleme ve denetimler olabileceği gibi, tutanağı düzenlenip, sonrasında muhtemel idari para cezalarından henüz süreçte olanlar olabilmektedir.
Vergisel konulara ilişkin af/yapılandırma maddelerine, devam eden incelemelere ilişkin bölümler maddeler konulmaktadır. Devam eden vergi incelemelerinde matrah artırımında bulunulması durumunda, belli şartlar altında vergi incelemesi sona ermektedir. Bu minvalde diğer önerilerimiz aşağıda sıralanmaktadır:
Diğer Öneriler
Öneri2: MASAK idari para cezaları açısından, sadece belli tarih itibariyle kesilen idari para cezaları değil, sonradan tebliğ edilse bile, belli dönem ait ise, bunların da kapsama dahil edileceği şekilde bir düzenleme yapılabilir.
Öneri3: Yine, inceleme/denetim ve/veya tutanak sürecinde olan, muhtemel yükümlülük ihlal raporlarına dayalı olarak kesilmesi muhtemel MASAK idari para cezaları içince de, vergi de devam eden incelemelerde matrah artırımına benzer, bir düzenleme yapılabilir.
Öneri4: Herhangi bir yükümlülük ihlal inceleme/denetim ve/veya tutanak aşamasında olmayan yükümlülere de, geçmiş dönemler içinde vergide matrah artırımı gibi, koruyucu benzer düzenlemeler öngörülebilir. Bu durumda bir çok yükümlü faydalanıyor olacaktır.
Sonuç
MASAK İdari para cezaları özellikle son dönemlerde çok yüksek tutarlar ulaşmıştır. Zamanaşımı süresi 8 yıldır. Yukarıda MASAK İdari para cezaları açısından etkili bir düzenleme için öneriler sıralanmıştır. MASAK açısından pek çok yükümlü grubu vardır. Bu nedenle, af/yapılandırma kanunlarında etkili düzenlemeler yükümlüler için faydalı olacaktır. Daha önceki düzenlemeler MASAK idari para cezaları için etkili bir düzenleme olmamıştır. MASAK idari para cezalarında öncekilerin benzeri bir düzenlemeden ziyade, esasen etkili düzenlemeler çıkarılması, güncel af/yapılandırmasının Cumhuriyet tarihinin en kapsamlı yapılandırma/af düzenlemesi olma iddiasına uygun olacaktır.
Makale Yazarlar
Mustafa Türkkot, YMM
İbrahim Oral, SMMM
Uyum Yükümlülükler >>>>