26 ŞEREFİYE VE MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR

Bu grup, uygulanan finansal raporlama çerçevesine göre maddi olmayan duran varlık olarak aktifleştirilmesi öngörülen varlıkların izlendiği hesaplardan oluşur.

Bu grupta yer alan hesaplar maddi olmayan duran varlıkların işletme içerisinde oluşturulmasına ve iş birleşmesi,
teşvik ya da doğrudan satın alma yoluyla işletme dışından edinilmiş olmasına göre sınıflandırılarak oluşturulmuştur.
İşletme dışından edinilen maddi olmayan duran varlıklardan hakların ayrı bir hesapta izlenmesi öngörülmüştür. İşletme
içerisinde oluşturulan maddi olmayan duran varlıklardan geliştirme aşamasında olanlar için ayrı bir hesap kullanılmıştır.
Diğer taraftan, nitelikleri itibarıyla diğer maddi olmayan duran varlıklardan farklılık arz ettiği için şerefiye ile maden
kaynakları arama ve değerlendirme varlıklarının izlenmesi amacıyla ayrı hesaplara yer verilmiştir.
Maddi olmayan duran varlıkların sonraki ölçümleri ve dipnot açıklamaları bakımından sınıflar itibarıyla takibi
önem arz ettiğinden benzer özellik ve kullanıma sahip maddi olmayan duran varlık sınıflarının açılacak alt hesaplarla
ayrıca izlenmesi önemlidir. İşletmeler örneğin; maddi olmayan duran varlıklarını aşağıdaki gibi sınıflandırabilir:

Markalar,
Ticari başlıklar ve yayın hakları,
Bilgisayar yazılımlar,
Lisans ve imtiyazlar,
Telif hakları, patent ve diğer endüstriyel sahiplik hakları, hizmet ve işletme hakları,
Reçeteler, formüller, modeller, tasarımlar ve prototipler.

Şerefiye dışındaki maddi olmayan duran varlıklara ilişkin 261-266 nolu hesapların işleyişi benzerlik gösterdiğinden bu hesapların işleyişine yönelik açıklamalar bu başlık altında verilmiştir.

Bir varlık, maddi olmayan duran varlık olarak sınıflandırıldığında uygulanan geçerli finansal raporlama
çerçevesine göre belirlenen değeri üzerinden ilgili maddi olmayan duran varlık hesabına borç kaydedilir. Çok nadir
durumlarda olmasına rağmen, uygulanan geçerli finansal raporlama çerçevesinin bir maddi olmayan duran varlıktan elde
edilmesi beklenen faydayı arttıran sonraki harcamaları varlık olarak muhasebeleştirmesini öngörmesi halinde, bu
harcamalar ilgili maddi olmayan duran varlık hesabına borç kaydedilir.
Maddi olmayan duran varlıklar dönem sonlarında maliyet yöntemi kullanılarak ölçülür. Ancak, TFRS’yi
uygulayan işletmelerin, maddi olmayan duran varlıklarının sonraki ölçümlerinde yeniden değerleme yöntemini
kullanmaları mümkündür. Bu durumda, yeniden değerleme sonucu bir maddi olmayan duran varlığın değerinde meydana
gelen değer artışları ilgili maddi olmayan duran varlık hesabının borcuna, karşılığında “802 Maddi Olmayan Duran
Varlıklara İlişkin Dönemde Ortaya Çıkan Yeniden Değerleme Artışları (Azalışları) (±)” hesabının alacağına kaydedilir.
Bununla birlikte meydana gelen değer artışı, aynı varlığın daha önce kâr veya zararla ilişkilendirilmiş bulunan değer
azalışlarını tersine çevirdiği ölçüde kâr veya zararda muhasebeleştirilir. Bu kapsamda söz konusu tutar “802 Maddi
Olmayan Duran Varlıklara İlişkin Dönemde Ortaya Çıkan Yeniden Değerleme Artışları (Azalışları) (±)” hesabına değil,
maddi olmayan duran varlığın kullanım yerine bağlı olarak ilgili fonksiyonel gider hesabına alacak kaydedilir. Yeniden
değerleme sonucu bir maddi olmayan duran varlığın değerinde meydana gelen değer azalışları ise ilgili maddi olmayan
duran varlık hesabının alacağına, karşılığında maddi olmayan duran varlığın kullanım yerine bağlı olarak ilgili
fonksiyonel gider hesabının borcuna kaydedilir. Ancak özkaynaklar altında yer alan “552 Maddi Olmayan Duran
Varlıklar Yeniden Değerleme Artışları” hesabında ilgili varlığa ilişkin bir bakiyenin bulunması halinde meydana gelen değer azalışları öncelikli olarak “802 Maddi Olmayan Duran Varlıklara İlişkin Dönemde Ortaya Çıkan Yeniden Değerleme Artışları (Azalışları) (±)” hesabın borcuna kaydedilir.
Bir maddi olmayan duran varlık elden çıkarıldığında, kullanımından ya da elden çıkarılmasından gelecekte ekonomik fayda beklenmediğinde veya satılmaya hazır duran varlık grubuna aktarıldığında (TFRS’yi uygulayan
işletmeler açısından) ilgili maddi olmayan duran varlık hesabına alacak kaydedilir. Elden çıkarmada varlığın defter
değeri ile satış değeri arasındaki olumlu fark “648 Maddi ve Maddi Olmayan Duran Varlıkların Satışından Ortaya Çıkan
Kazançlar” hesabına alacak, olumsuz fark ise “658 Maddi ve Maddi Olmayan Duran Varlıkların Satışından Ortaya Çıkan
Zararlar (-)” hesabına borç kaydedilir.